- χαός
- Είναι η αντίληψη για τα πρωταρχικά στοιχεία, που υπήρχαν πριν από τη δημιουργία του κόσμου. Για τους Βαβυλώνιους, τους Αιγύπτιους, τους Φοίνικες, και τους Εβραίους, το πρωταρχικό στοιχείο είναι το νερό. Πραγματικά, σύμφωνα με την Αγία Γραφή (Γένεσις), το πνεύμα του θεού πλανιόταν επάνω από τα σκοτεινά νερά. Στη θρησκευτική ιδεολογία των αρχαίων Ελλήνων αναφέρεται το αβυσσαλέο κενό που υπήρχε πριν από τη δημιουργία του κόσμου (κόσμος = τάξη): αυτό το αντιλαμβάνονταν τόσο ως θεό όσο και ως πρωταρχικό στοιχείο η άμορφη μάζα, που περιλάμβανε τα στοιχεία που έμελλε να αποτελέσουν τον κόσμο (αέρας, νερό, γη και φωτιά), άτακτα ανακατεμένα. Η ιδέα της χαώδους αταξίας γεννήθηκε από την αντιπαραβολή με τον κόσμο που είναι, αντίθετα, κοσμικός, τακτοποιημένος: αν με τον κόσμο δημιουργήθηκε η τάξη, πριν από αυτόν έπρεπε να υπάρχει αταξία.
Η διαλεκτική αντίθεση μεταξύ χαώδους και κοσμικού εκφράστηκε διαφορετικά στις διάφορες θρησκείες είτε με τον μύθο (Ησίοδου, Θεογονία, στ. 116 κ.ε.), είτε με την τελετουργία, με συνήθειες (όργια, γιορτές όπως το καρναβάλι), που δημιουργούν μια προσωρινή κατάσταση αταξίας, μια διατάραξη των παραδεκτών κανόνων, από την οποία θα προέλθει η ιερή αποκατάσταση της τάξης, όπως από το χ. ξεπετάχτηκε μια μέρα ο σημερινός κόσμος.
* * *-όν, Αβλ. χάϊος.
Dictionary of Greek. 2013.